เยาวชน “มุสลิม” กับการอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

กระบวนการเรียนรู้ทางวัฒนธรรมและขัดเกลาทางสังคมของชาวไทยมุสลิมเชื้อสายมลายูในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้เกิดจากแรงผลักดัน3 ประการด้วยกันได้แก่1. ความต้องการให้เด็กและเยาวชนสืบทอดวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ท้องถิ่น2. ความจำเป็นในการอบรมบ่มนิสัยเด็กและเยาวชนให้ดำรงตนอยู่ในครรลองของจริยธรรมอันดีงามตามหลักการศาสนาและ3. ความคาดหวังให้เด็กและเยาวชนตระหนักถึงบทบาทหน้าที่ทางสังคมในฐานะพลเมืองด้วยเหตุนี้ความคาดหวังของสังคมที่จะเห็นเด็กและเยาวชนเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่สืบทอดอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมเป็นคนดีตามครรลองของศาสนามีภูมิคุ้มกันจากความเสื่อมเสียทางจริยธรรมพร้อมทั้งเป็นพลเมืองที่ตระหนักในบทบาทหน้าที่และปทัสถานของสังคมไทยจึงเป็นสาเหตุให้กระบวนการหล่อหลอมเจตคติและขัดเกลาพฤติกรรมของเด็กและเยาวชนมีความซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับระบบและสถาบันทางสังคมในระดับต่างๆมากมาย
          โดยหลักการอิสลามที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สามารถอธิบายได้ดังรายละเอียดต่อไปนี้ เนื่องจากมีการทำลายทรัพยากรธรรมชาติจากน้ำมือของมนุษย์ และการทำลายนั้นมีความรวดเร็วและ รุนแรงเกินกว่าระบบธรรมชาติจะฟื้นฟูด้วยตนเอง ดังนั้นเป็นสิ่งจำเป็นเร่งด่วนที่ต้องมีการรณรงค์ให้ทุกคนใน สังคมช่วยกันอนุรักษ์และมีจิตสำนึกอย่างจริงจังก่อนที่จะส่งผลกระทบเลวร้ายกว่านี้ โดยในทัศนะของอิสลาม มนุษย์คือผู้แทนของพระเจ้าซึ่งมีหน้าที่บริหารจัดการโลกนี้ให้เป็นไปตามความประสงค์ของพระองค์ มนุษย์เป็นผู้ได้รับมอบหมายให้จรรโลงสังคมสู่การพัฒนาและความเจริญ (มัสมัน มาหะมะ, 2552) ถึงแม้มนุษย์ จะมีสติปัญญาและ สามัญสำนึกในการกระทำความดี แต่บางครั้งมนุษย์ก็ถูกชักจูงโดยอารมณ์ ใฝ่ต่ำ และความต้องการที่ไม่มีที่ สิ้นสุด เป็นเหตุให้มนุษย์ยอมทำลายสังคมและสิ่งแวดล้อมรอบข้าง หรือแม้กระทั่งตนเอง ด้วยเหตุดังกล่าว จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีกฏกติกาที่สามารถโน้มน้าวมนุษย์ ให้รู้จักการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมที่สอดคล้องกับวัฒนธรรมและวิถีชีวิตอย่างกลมกลืนและยั่งยืน
อิสลามจึงเป็นกฎกติกาสากลที่วางกรอบให้มนุษย์สร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมผ่านบริบทต่าง ๆ คือ
1.อิสลามได้จุดประกายให้มนุษย์รับทราบรากเหง้าของตนเองและรับรู้ภารกิจหลักของตนเอง ที่กำเนิดบนโลกใบนี้เขาไม่มีสิทธิ์ที่จะวางก้ามแสดงอำนาจตามอำเภอใจและสร้างความเดือดร้อนแก่สิ่งรอบข้างแม้กระทั่งตัวเอง
2.การแสวงหาความรู้เป็นหน้าที่หลักของมุสลิม โดยความรู้ที่ถูกต้องและสติปัญญา อันบริสุทธ์จึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่ทำให้มนุษย์รู้จักร่วมใช้ชีวิตกับทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมอย่างถ้อยทีถ้อยอาศัย อ่อนน้อมถ่อมตนและมีความพอเพียงที่อยู่บนพื้นฐานของหลักการสันติภาพอันแท้จริง
3.มนุษย์มีองค์ประกอบที่สำคัญสามประการคือสรีระร่างกาย สติปัญญา และจิตวิญญาณ เพื่อป้องกันไม่เกิด การแยกส่วน อิสลามจึงให้ความสำคัญแก่มนุษย์ โดยคำนึงถึงองค์ประกอบดังกล่าวด้วยมุมมองที่สมดุล และยุติธรรม อิสลามจึงให้ความสำคัญในการรักษาความสมดุลสิ่งแวดล้อมในร่างกายมนุษย์
4.อิสลามสอนว่า มนุษย์คือส่วนหนึ่งของสังคมที่ไม่สามารถปลีกตัวออกจากกันได้ อิสลามจึงห้ามไม่ให้มีการรุกรานหรือสร้าง ความเดือดร้อนแก่มนุษย์ด้วยกัน ทรัพยากรมนุษย์จำเป็นต้องได้รับการรักษาและอนุรักษ์ไว้
5.การอนุรักษ์ สิ่งแวดล้อมด้านสังคมและสุขภาพ อิสลามส่งเสริมให้มนุษย์กระทำคุณงามความดีและสร้าง คุณประโยชน์แก่สังคมอิสลามห้ามมิให้สร้างสิ่งปฏิกูลในน้ำทั้งน้ำนิ่งหรือน้ำไหล 6.อิสลามกำชับให้มุสลิม ทุกคนมีจิตใจที่อ่อนโยน ให้เกียรติทุกชีวิตที่อยู่รอบตัวเขา โดยเฉพาะอย่างยิ่งชีวิตมนุษย์ อิสลามจึงห้ามการทรมานสัตว์ และการฆ่าสัตว์โดยเปล่าประโยชน์ 7.อิสลามประณามการใช้ชีวิตที่สุรุ่ยสุร่าย ฟุ้งเฟ้อ
สะท้อนให้เห็นว่าอิสลามได้กำหนดว่าทรัพยากรธรรมชาตินั้น พระเจ้าทรงประทานมาเพื่อมนุษย์ทุกคน ไม่ใช่ของใครคนหนึ่ง ทุกคนจึงมีหน้าที่ดูแลและใช้ประโยชน์จากมันให้นานที่สุด เพื่อให้ชนรุ่นหลังได้ใช้เหมือนกับเรา ดังนั้นมุสลิมทุกคนจำเป็นที่จะต้องให้ความสำคัญเช่นเดียวกัน ต้องทำหน้าที่ในการรักษาความสมดุลของธรรมชาติที่พระเจ้าประทานลงมาให้ และต้องไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมหรือเป็นผู้ก่อมลพิษ โดยทุกคนสามารถที่เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการและแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม และต้องเริ่มต้นปลูกฝังจิตสำนึกสาธารณะที่มีต่อการอนุรักษ์ตั้งแต่เยาวว์วัย เพื่อให้พวกเขาพร้อมเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้คงอยู่ชั่วลูกชั่วหลานต่อไปฉะนั้นคำสอนของอิสลามจึงก้าวข้ามไปยังการจัดระเบียบให้มนุษย์รู้จักการมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับตนเอง สังคม สิ่งแวดล้อมรอบข้าง โดยถือว่าเป็นภาระหน้าที่ของมุสลิมทุกคนที่ต้องรับผิดชอบและร่วมมือกันปกป้องอนุรักษ์ เพื่อพัฒนาชีวิตมนุษย์ที่ครอบคลุมและสมบูรณ์ โดยภารกิจหลักของมุสลิมคือการเอื้ออำนวยให้เกิดระบบและกระบวนการสันติสุขบนโลกนี้ที่สามารถสัมผัสได้ในชีวิตจริงนั่นเอง